Doğanın düzenini insanın kontrol altına alması mümkün değildir. Her ne kadar bu doğanın bir parçası olsak da müdahale edemediğimiz ancak etkileyebildiğimiz doğal olaylar da bu hayatın bir parçasıdır. Aynı yağmurun yağması, rüzgarın esmesi gibi ne yazık ki bazı doğal afetler de kaçınılmazdır. Deprem, heyelan, hortum gibi doğal afetlere bir müdahalemiz olamasa da kendimizin, çevremizdekilerin ve evimizin güvenliğini sağlamak için alabileceğimiz önemler mevcut. Bu yazımızda deprem öncesi alabileceğimiz önlemler hakkında, deprem yönetmeliği ve gerekli kurumların da önerilerine göre yaptığımız derlemeyi sizlere sunuyoruz.

Deprem Yönetmeliğine Göre Depreme Dayanıklı Ev Seçimi Nasıl Yapılır?

AFAD’ın 2020 tanımına göre yer kabuğunun kırılması sonucu ortaya çıkan sismik dalgaların yayılarak yeryüzünü sarsma olayı olarak tanımlanan deprem, önlenemez bir doğal afettir. Bununla beraber yerkabuğunun altında bulunan ve deprem riskinin yüksek olduğu bölgeler olarak tanımlanan fay hatları da aslında bize potansiyel riskleri göstermektedir.

Bu noktada yerleşim alanı inşaatı için deprem yönetmeliğine uygun alanların tercih edilmesi, inşaat sırasında kolon, kiriş, beton, çelik gibi rijit yapıların dayanıklılığına dikkat edilmesi gerekir. Aynı zamanda mimari planda zemin koşulları ile bina ağırlık merkezinin ileri senelerde uğrayacağı muhtemel değişimler de göz önünde bulundurulmalıdır.

Bina Deprem Testi Nedir?

Bunların ötesinde, bir ev sahibi olarak senin alabileceğin önemler de var tabii. En önemlisi ev için risk değerlendirmesi yaptırman gerek. Oturacağın evin, güncel bir bina deprem testi raporunu inceleyebilir, eğer güncel bir rapor yoksa bu testi yaptırabilirsin.

Söz konusu test, binayı oluşturan rijit elemanlardan kesitler alarak inceleme yapar, bina planına göre oluşabilecek afetlerin büyüklüğe karşı hasar analizlerini çıkarır. Bu test ile binayı oluşturan kolon, kirişlerin dayanıklılığı; yapının zemin ile ilişkisinin kontrolü; duvar, cam gibi dış elemanların sağlamlığı ve ne tür bir sarsıntıda ne şekilde tepki verebileceklerini öğrenilmiş olur.

Nasıl Bina Güçlendirmesi Yapılır?

Bina deprem testi sonuçlarına göre riskli bir evde oturuyorsan, endişeye kapılmamalısın. En kısa sürede bina güçlendirmesi için işlemlere başlamalısın. Eğer başka dairelerin de bulunduğu bir apartmanda yaşıyorsan gerekli yönetimlerden bina güçlendirilmesi yapılması üzerine istekte bulunabilirsin. Güçlendirme çalışmasında mantolama, kanat ekleme, eski ve yeni beton blokları kaynaştırma gibi bina işlemlerle bina dayanıklılığı arttırılabilir.

Deprem Öncesi Ev İçinde Alınabilecek Önlemler Nelerdir?

Oturduğun yapıya dair gerekli test ve güçlendirmeleri yapmış bile olsan, depremlerin evinde hasar meydana getirmeme garantisi yoktur. Bu nedenle sen afet sırasında evde olsan da olmasan da evini böyle bir deprem riskine karşı hazırlayabilirsin.

Risk azaltma yöntemlerinden en bilineni mobilyaları sabitleme işlemidir. Sarsıntı sırasında yıkılma ihtimali olan dolap gibi mobilyalarını duvara sabitleyebilirsin. Aynı şekilde televizyon üniteleri, bazı masa ve sandalyeler de duvara sabitlenebilir veya en azından birbiri üzerine devrilmeyecek şekilde konumlandırılabilir.

Elbette en başta devrilme ihtimaline karşı yüksek dolap veya mobilya almamak ya da dolapların üst raflarına en azından ağır ürünler koymamak hem dayanıklılığını arttırır hem de devrilme sonucu verebileceği hasarı azaltır. Aynı şekilde duvarında asılı bulunan tabloların da sağlamlığından emin olmalı veya çok büyük boyutlarda, ağır tabloları yere yakın konumlara yerleştirmelisin.

AFAD’ın 2011’de paylaştığı bir raporda, yaşanan ölümlerin %97’sinin, yaralanmaların ise %50’sinin ev içindeki yıkılma, devrilme gibi hasarlardan kaynaklandığı yayımlanmış. Ev içerisinde sadece mobilya sabitleme ile deprem sonrası oluşabilecek mali hasarın %30 azaltılabileceği de raporda yer alan bilgiler arasında.

Olası bir deprem durumunda sallantılı veya ağır aydınlatmaların yere düşmesi hem mali hasar vermekte hem de odanın çıkışını kapatabilmektedir. Bu nedenle evinde böyle bir riske karşı aydınlatmalarını ya fazlasıyla güvenli bir şekilde desteklemeli ya da ağır ve büyük olmayan aydınlatmalar tercih edebilirsin.

Ayrıca devrilme durumunda kırılabilecek cam dekorasyon ürünlerini minimuma indirebilirsin. Bu noktada dolap kapakları, avizeler, yüksek cam vazolar gibi parçaları da unutmamakta fayda var. Aynı şekilde mutfakta da cam veya kolay kırılabilecek servis elemanlarını üst raflarda değil, alt bölmelerde depolayabilirsin.

Pencere camlarının önüne de kalın perdeler asabilirsin ve kırılma durumunda yayılabilecek cam parçalarını bu önlem ile azaltmış olursun.

Evinde deprem anında kullanışlı olacak ürünleri bulundurmanda çok önemli. Buna örnek olarak kapıların yanına konumlandırabileceğin yangın tüpü ve deprem çantası verilebilir.

Deprem Çantasında Neler Bulunmalı?

Deprem çantası deprem anında ve deprem sonrasında olası bir enkaz altında kalma ihtimaline karşı alacağın eşyaları içermelidir. Evinde belirlediğin geniş ve hafif bir sırt çantasını önereceğimiz malzemeler ile hazırlayabilirsin.

Deprem çantalarında öngörülen; 72 saat boyunca yetebilecek miktarda su, kuru gıda, kibrit veya çakmak, gerekli ilaçlar, ıslak mendil ve tuvalet kâğıdı, dezenfektan ve hijyen ürünleridir. Ayrıca yağmurluk, düdük, battaniye, uyku tulumu, el feneri, telefonuna uyumlu şarj aleti, mevsime uygun giysiler, battaniye, çöp poşeti de bulunmalıdır.

Eylem Planı Nedir ve Nasıl Uygulanmalıdır?

Evini herhangi bir doğal afete hazırlarken kullanabileceğin yöntemlerden biri de bir deprem deneyimi tasarlamaktır. Bu nedenle yapı içinde belirlenmiş bir sığınak bölgesine doğru, evinden çıkışa kadar olan yolu veya güvenli sığınağa gidecek olan yolu önceden tanımla. Bu yol üzerinde kapılardan geçişini kısıtlayabilecek eşyaları ayak altından kaldırmalısın.

Evindeki gerekli önemleri aldığında ve bir eylem planı oluşturduğunda olası bir kaçışa dair tatbikat yaparak elindeki önlemleri test edebilirsin. Elbette kimsenin böyle bir afet ile mücadele etmek zorunda kalmamasını dileriz.