Depremin ardından hepimizin yaşadığı bu zorlu süreçte, bilgi paylaşımının önemine ve dayanışmanın gücüne inanıyoruz. Beraber iyileşme yolunda desteğe ihtiyacımız olan bu dönemde, Armut.com hizmet verenlerinden psikolog Melih Gündeş, afetten direkt veya dolaylı olarak etkilenmiş ve yas tutma sürecinde olan yakınlarımız ile nasıl doğru iletişim kurabileceğimize dair fikirlerini bizlerle paylaştı.

Yası ve Yas Tutan Birini Anlamak

Yas, kaybın yarattığı bir psikolojik durumdur ve tamamen öznel olarak deneyimlenir. Dolayısıyla yasın büyüğünden ya da küçüğünden bahsedilemez. Önemli olan kaybedilenin kaybedendeki anlamıdır. Bu kaybın ona ne hissettirdiği ve ondaki yeri önemlidir. Bunları tanımlamak, ifade etmek zor olabilir. İçinde çok şey barındırdığı için sınırlanmaz. Ve yas tutan kişiye eşlik edilebilir.

1. Sabırlı Olun

Kaybın yarattığı etkinin sonucuna fazla odaklanmak bizde telaş veya kaygı uyandırabilir. Hemen bir şeyler yapma ihtiyacı duyarak yas tutan kişinin bu süreçten çıkması gerektiğini düşünebiliriz. Bu bir yanılsamadır. Bu durumda biz yas tutan kişiden daha hızlı koşuyor gibi görünürüz. Ama önemli olan ona eşlik etmektir. Koşmak yas tutan kişide “Acaba bana tahammül edemiyor mu?” düşüncesi uyandırabilir, dolayısıyla zarar verebilir. Fayda sağlamaktan önce zarar vermemeye dikkat etmelisiniz.

2. Sözlerinizi Seçerek Konuşun

Bu noktada kendinize sorabileceğiniz en yararlı soru şu olabilir: “Bunu söylemek ona zarar verir mi?” Bunu hissettiğiniz an susabilirsiniz. Yas sürecinde en çok fedakâr ve metanetli olmamız gerekir. Yaptığınız konuşmalarda bazen kendi duygularınız araya girebilir, kendi konumunuz ön plana çıkabilir. Bunlar ilişkiyi bozabilir. Anlayamıyorsanız ve eğer iletişim devam etmeye uygunsa, onu daha iyi anlamak ve yardımcı olabilmek için veriler alma amacıyla sorular sorabilirsiniz.

3. Dürüst Olmaya Özen Gösterin

Eşlik etmekteki en önemli enstrümanlardan biri sessizliktir. Sessizliği iyi kullanın. Bir şeyler yapmak, yardım etmek için hissetmediğiniz şeyleri söylemeyin. Örneğin karşımızdaki kişi yaşadığı felaketin onda yarattığı ruhsal veya duygusal etkiyi anlattıktan sonra “Seni anlıyorum” demek gerektiği düşünülebilir. Bu yanlıştır. Gerekmek kelimesi mantığa hitap eder ama yas duygusal bir süreçtir. Dolayısıyla samimiyet ve saygı daha önem kazanır. Asıl gereken onunla empati kurmaktır. Kimse kimsenin kaybını tam olarak hissedemez ve anlayamaz. Dolayısıyla dürüst olabilirsiniz. Bu karşıdaki kişide samimiyet ve güven duygularını uyandırır. Bu zor süreçte ona bir nebze daha yardımcı olabilir.

Örneğin, “Kendimi senin yerine koymaya çalışıyorum, çalıştığımda yaşadığın zorluğu biraz anlayabiliyorum. Yaşadıklarını tam anlamıyla elbette hissedemem ama zorluğunu anlamaya çalışıyorum. Senin için ne yapabilirim, neye ihtiyacın var? Yanındayım.”

4. İyi Bir Dinleyici Olun

Sadece sözler değil, beden ifadeleri de önemlidir. Yas tutan kişinin sesinin değişimi, alçalıp yükselmesi, bakışları asıl zorlandığı ya da destek istediği konularda size fikir verebilir. Onunla olun. Empati kurdukça o anda onun ihtiyacının ne olduğuna dair sezginiz size yol gösterebilir.

5. Sürece Güvenin

Yavaş ilerlemek önemlidir. Sonuç odaklı olmayın. Önemli olan süreçtir. Yas sürecinde olan kişiye iyi gelen şey kurulan ilişkidir. Bu ilişki olumlu olmalıdır. İçinde saygı, şefkat, anlaşılma barındırmalıdır. İlla sevmeniz, sempati duymanız da gerekmez böyle bir ilişki kurmak için. Bunlar sonradan gelirse gelecektir. Karşınızdaki kişinin o andaki acziyetini, hüznünü ve masumiyetini hissetmeye çalışın. Bunlar sizi hüzün, keder dalgasına sokmamalı. Yas sürecinde en zorlanılan noktalardan biri umutsuzluktur. Ve umudun cesaretle tekrar canlandırılması da yas sürecinde doğru iletişime dahildir.

6. Kişinin Yas Sürecine Saygı Duyun

Sabırla iletişim çok önemli. Yüce merhametli biri olmadığınızın da farkına varın. Sabrınızın tükendiği ya da yorulduğunuzu hissettiğiniz anlarda yas tutan kişiyi incitmemek ve kendinizi toplamak için müsaade isteyin. Bu noktada kendinizi fazla zorlamak önce size ve daha kötüsü karşıdaki kişiye ani patlamalar, değersiz hissettirmelerle kendini gösterebilir. En önemlisi, yas son derece öznel bir deneyimdir. Zamana göre, zaman içindeki değişen bize göre farklılaşır. Doğrusal bir süreç değildir. Hayat gibidir.