Hizmet Verenimiz Anlatıyor: Bina Güçlendirme Nedir, Nasıl Yapılır?

Bina güçlendirme, günümüzde sıklıkla karşılaşılan doğal afetlerin (deprem, sel, fırtına vb.) zararlarından korunmak ve binaların dayanıklılığını artırmak amacıyla yapılan önemli bir işlemdir. Doğru bilgiyi paylaşmanın önemini ve dayanışmanının gücününü daha iyi anladığımız bu günlerde, çoğumuzun aklında yer edinen bina güçlendirme süreci ile ilgili sorularımızı Armut.com hizmet verenlerinden Bina Güçlendirme Uzmanı Şahin Alpyürür’e sorduk. İşte merak edilen sorular ve cevapları:

Bina güçlendirme nedir? Bu uygulama sırasında bizleri neler bekliyor?

Bina güçlendirme, yetkili kişilerce alınan testlerin laboratuvar ortamında incelenmesi süreci sonrasında, güçlendirme onayı alan binaların mevcut kolonlarının büyütülerek güçlendirilmesi işlemidir. Bina güçlendirme, katlardaki kolonların her yönden eklenen dayanıklı materyallerle güvence altına alınmasıdır. Eski binalarda genellikle karşımıza çıkan kolonlar her yönden büyütülerek bu kolonların sağlamlığı arttırılır.

Bina güçlendirme aşamasında atılması gereken ilk adım nedir? Nasıl bir süreç izlemeliyiz?

Bu süreç iki farklı şekilde gerçekleşiyor. Bunlardan ilki halihazırda ruhsatı bulunan binaları kapsıyor. Bu bağlamda, ilgili belediye güçlendirme test ve çalışmalarına başlamak adına sizden ruhsat talep ediyor. Daha sonra demir röntgeni ve karot testi gibi işlemler istenerek binanızın güçlendirilmeye uygun olup olmadığı tespit ediliyor. Binanızda gerekli yerlerden alınan örnekler laboratuvar testleriyle incelendikten sonra sonuç güçlendirilmeye uygun ise mühendisler aracılığıyla yönetmeliğe uygun yeni bir proje oluşturuluyor.

Bina güçlendirme sürecinde uygulanan karot testi nedir?

Karot testi, yapıların betonarme özelliklerinin incelenmesi için yapılan bir test yöntemidir. Bu test yöntemi ile, bir yapı elemanının/ kolonun içerisinden alınan beton numunesi, laboratuvar ortamında test edilerek betonun dayanımı ve diğer özellikleri hakkında bilgi edinilmesi sağlanır.

Bina yaşı otuz yaşından büyük ise karot testinin sonucunun olumlu çıkma olasılığı yok denecek kadar azdır. 1999 İzmit depreminden sonra çıkan denetim ve yönetmelikler neticesiyle, çoğu yapının betonarme özellikleri belli bir yönetmeliğe uygun hazırlanmıştır. Bu özellikler standart olarak makineler tarafından hazırlanan karışımlarla elde ediliyor. Fakat 1999 depremi öncesi yapılan yapılardaki betonarme özellikler çoğunlukla kişinin kendi insiyatifinde yapılan denetimsiz bir temele dayanıyor.

Çoğunlukla kullanılan güçlendirme yöntemlerinden sismik izolatör ve karbon elyaf güçlendirme nedir?

Sismik izolatör özellikle Avrupa ve Japonya’da çokça kullanılan bir yöntemdir. Ne yazık ki ülkemizde sismik izolatörler fiyat pahalılığı gibi sebeplerden hastaneler gibi büyük ve resmi yapılarda kullanılıyor. Kısaca yay görevi yaparak deprem ve benzeri afetlerin etkisinin olabildiğince aza indirgenmesine yardımcı olan bir sistemdir.

Karbon elyaf yöntemi ise binalarda gerekli alanlara sürülen ve çabuk sertleşen yüksek dayanımlı kumaşın adıdır. Eski binalar için kentsel dönüşüme gidilirken güçlendirmeye ihtiyacı olan fakat kentsel dönüşüm kapsamında bulunmayan evler için bir seçenek olabilir. 

Bunun yanı sıra betonarme ve çelik güçlendirme yöntemleri de mevcut. Betonarme güçlendirme işleminde beton ve inşaat çeliği bir araya getirilerek güçlü ve dayanıklı bir sistem oluşturuluyor. Kişiler fiyat farklılıkları gösteren bu yöntemleri çoğunlukla ekonomik müsaitliklerine göre tercih ediyorlar.

Peki bina güçlendirme ne kadar güvenilir bir işlem? Kentsel dönüşüme girmeyen ve bina güçlendirme sürecini izleyenlerin bilmesi gerekenler neler?

Böyle durumlarda binanın mevcut yaşı ve durumu çok önemli. Mühendislik hesapları doğru şekilde yapıldığı ve başarılı bir uygulama gerçekleştirildiği takdirde bina güçlendirme işlemi için işe yarıyor diyebiliriz.

Binalarda bulunan sıva çatlakları korkulması gereken veya tehlike arz eden durumlar arasında mı?

Yeni binalarda kat sayısı arttıkça, ağırlığa bağlı olarak, zemine yerleşme gerçekleşeceğinden mikro dereceli (sıva) çatlaklar olabilir. Bu çatlakların en bilinen sebebi ise kullanılan demirlerde paslanma olmasıdır. Paslanmadan kaynaklı oksidasyon sonucunda sıva çatlar. Avrupa standartlarında, kullanılan demirlerde pas olmamasına dikkat edilir. 

Sıva çatlağı, örneğin on katlı binaların bodrum katında bulunuyorsa, bir tehlike yaratabilir. Ara katlarda bulunan çatlak daha az tehlike arz etmekle beraber nedeninin anlaşılması adına kesinlikle yetkili kişilerce incelenmelidir.

Bina güçlendirme ile ilgili bilinmesi gereken ve eklemek istediğiniz detaylar nelerdir?

Sadece bina güçlendirme sürecinde değil her zaman kontrollü olmak çok önemli. Yaşadığımız binanın özelliklerini bilmeli ve gereken durumların farkındalığına varmalıyız. Örneğin binalarınızın bodrum katını nem ve ıslaklık açısından inceleyebilir, kolon ve çatı sağlamlığı ile ilgili gözlemlerde bulunabilirsiniz. Binanızdaki kolonların binanızın yüksekliğine ve genişliğine uygun olup olmadığına bakabilir ve yine bu kolonlarda herhangi bir aşınma veya hasar olup olmadığını kontrol edebilirsiniz. 

Görsel Kaynak: elements.envato.com